Het realiseren van effectieve conflictpreventie door middel van de inzet van goede kuddebewakingshonden (KBH), het onderwerp waar ik het vaak over heb. In dit artikel zal ik aandacht besteden aan een specifieke en heel belangrijke voorwaarde voor hoe de ideale situatie kan worden bereikt: de roedel.

Hondachtigen zijn roedeldieren. Hun succes, overleving en capaciteiten komen het beste tot hun recht als ze samenwerken en leven in roedelverband. De eerste samenwerking tussen mensen en hondachtigen (‘Beste vriend van de mens’) is te danken aan het sociale karakter en de kwaliteiten van hondachtigen als roedeldieren. Om als mens succesvol met honden samen te werken is het nodig dat we hun taal en gedrag begrijpen, spreken en kunnen lezen. Men moet in staat zijn om als één geheel met de honden samen te werken om het gewenste resultaat te behalen. Een samenwerking tussen twee soorten, want honden weten heel goed dat wij niet tot hun soort behoren, waarbij de meest intelligente soort verantwoordelijk is voor de juiste uitvoer en voor een omgang die rechtvaardig en begrijpelijk is voor de honden.

Alhoewel de oude (gedateerde) alfa theorie determinatie van de roedel hiearchie bij hondachtigen herzien en herbeschreven is, zien we in de roedel structuren van veel werkende KBH roedels nog wel degelijk een rol gebaseerde hiearchie. In sommige roedels meer dan in andere, maar de rollen en rangen zijn zeker aanwezig. Ik heb zulke roedel structuren bij honderden werkende KBH roedels geobserveerd. Dat gezegd te hebben, uitmuntende leiders die gekwalificeerd genoeg zijn om alfa genoemd te worden zijn niet zo talrijk. Zonder twijfel hebben niet alle roedels uitmuntende leiders. We kunnen hetzlefde observeren bij menselijke managers: slechts een handje vol zijn uitmuntende en natuurlijke leiders. Als ik alfa zeg, dan heb ik het over ene uitmuntende en natuurlijke leider. In het artikel: 'Alfa hond: Niet een leider, maar DE leider', leg ik hierover meer  uit. 

De leidende dieren hebben als rechterhand een assistent: een betadier. Een voorbeeld van een taak van een betadier is het voorverkennen van gebieden en situaties. Dit is niet zonder risico waardoor een gekwalificeerd dier dit voor zijn rekening moet nemen. Een betadier beschikt over bepaalde kwaliteiten en eigenschappen, daarover later meer, het zijn zelden tot nooit kandidaten voor de alfapositie. De alfa is natuurlijk ook gekwalificeerd maar als leider van de roedel loopt deze uiteraard zo min mogelijk onnodig risico. Nogmaals: honden weten dat wij niet tot hun soort behoren. De verhouding mens/hond kan (heel voorzichtig) omschreven worden als een alfa - beta verhouding tussen twee soorten. Dat wil  niet zeggen dat die specifieke hond van nature daadwerkelijk betahond in de roedel is of kan zijn, noch betekent dit dat de mens een goede leider is. De verhouding mens/hond is best ingewikkeld en onze kennis en inzicht moeten er voor zorgen dat alles voor de hond zo duidelijk mogelijk is.

De roedel: een samenwerkingsverband tussen meerdere individuen (hondachtigen) met als doel de kans op succesvol overleven te vergroten. Het vangen van grote prooien, het verdedigen van het territorium tegen sterkere en concurrerende tegenstanders zijn enkele voordelen van een roedel. Een roedel functioneert alleen als ieder lid zijn rol vlekkeloos uitvoert en zijn plaats weet. Er heerst dan ook een strikte hiërarchie in een roedel die moet leiden naar stabiliteit en duidelijkheid, zodat alle doelen behaald kunnen worden. De roedelhiërarchie bij gedomesticeerde honden is niet helemaal hetzelfde als bij wilde soortgenoten. Alleen al het feit dat er bij gedomesticeerde honden (meestal) mensen betrokken zijn, zorgt voor verschillen. Een ander belangrijk feit is dat gedomesticeerde honden, in tegenstelling tot hun wilde soortgenoten, nooit helemaal geestelijk volwassen worden. Daarbij zijn de meeste gedomesticeerde hondenroedels geen familieroedels, in tegenstelling tot roedels van veel wilde hondachtigen. Echter bij traditionele KBH roedels zien we wel vaak familie roedels.

Om als mens goed met honden te kunnen samenwerken zijn talent, kennis en ervaring benodigd. We moeten de taal van de hond begrijpen en kunnen ‘spreken’. Deze taal is grotendeels non-verbaal waardoor de term ‘lezen van de hond’ vaak gebruikt wordt. Het werken met een roedel honden vergt kennis van de roedelprincipes en met name de roedelhiërarchie! Vaak wordt gezegd dat de mens roedelleider moet zijn, maar dat is niet de juiste uitleg. De honden vormen de roedel en alle leden hebben daarin een hiërarchieke plaats. Ook de roedelleider is dus een hond. De menselijke eigenaar (baasje) is als andere soort geen roedelleider, maar kan wel de roedel leiden. Volg je me nog? Bij een goede aanpak en met constante inzet laten de honden (als roedel) zich leiden door de  mens op bepaalde onderdelen. Als men dit onder de knie heeft dan kan men rekenen op een prachtige samenwerking tussen twee soorten en er zijn op deze manier doelen haalbaar die individueel ondenkbaar zijn.

Om terug te komen op conflictpreventie met KBH en het roedelprincipe, neem ik u mee naar de Roemeense Karpaten. En wel naar een locatie waar zich twee herderskampen, met Carpatins als KBH, bevinden. Twee doorgewinterde en ervaren herders hebben een geweldige locatie voor hun kuddes uitgekozen. Deze herders zijn Ionas Banc en Vasile Vostinar en ze hebben hun herderskamp opgezet in de voetheuvels net buiten de stad Bistrita. Het gebied zelf bestaat uit grasheuvels en is aan alle zijden omringd door grotere en kleinere bosgebieden. Beide herders hebben personeel die zorg dragen voor de kuddes; hoeden, melken, kaas maken, wol scheren, noem maar op. Dagelijks zijn beide herders ook zelf aanwezig om te kijken hoe alles gaat, eventueel te helpen, hun personeel van proviand te voorzien, de schapen te bekijken en het belangrijkste; om hun honden te verzorgen.

In dit gebied leven wolven en af en toe verschijnt er ook een bruine beer. Het is dus van groot belang om de kuddes goed te beschermen en dat gebeurt hier door middel van Carpatins als kuddebeschermers. Tijdens ons laatste bezoek heb ik de situatie op deze locatie intern geobserveerd en ik kan stellen dat beide herders het goed voor elkaar hebben. Het hoeden en houden van kuddes schapen in gebieden waar grote roofdieren leven is niet voor iedereen weggelegd en het ‘schaakspel’ tussen roofdier en herder (met KBH) speelt zich af op een hoog niveau. Ionas Banc en Vasile Vostinar hebben beiden hun herderskamp opgebouwd in een dal tussen de grasheuvels. Eigenlijk zijn ze buren, hun herderskampen worden slechts gescheiden door één heuvel. Het ene kamp bevind zich rechts en de andere links van die heuvel. Op beide herderskampen zijn 5-6 (volwassen) Carpatins aanwezig. Beide roedels hebben ervaren honden en ze functioneren optimaal in roedelverband. De periode waarin dit zich afspeelt is mei 2013 (voorjaar) en de locatie (territorium) van deze herderskampen wordt zo goed afgebakend en bewaakt dat er al geruime tijd geen wolven meer binnen de grenzen zijn gekomen. De ervaren en doorgewinterde Carpatins heersen in dit gebied en hun aanwezigheid alleen al voorkomt conflicten met roofdieren. Doordat de herderskamplocaties aan elkaar grenzen wordt het hele gebied bewaakt door in totaal 10 Carpatins. Conflict met de buren komt niet voor, de scheidingslijn ligt bovenop de heuvel en aangezien KBH een bewegend territorium hebben, namelijk de kudde, is het vrij eenvoudig om op deze manier twee roedels honden naast elkaar te laten leven zonder dat ze elkaar gaan bestrijden. Als de herfst aanbreekt en de roofdieractiviteit toeneemt worden er soms nog meer honden aan beide roedels toegevoegd, waardoor er in de gevaarlijkste periode een volwaardig verdedigingssysteem van kuddebeschermers is.

De herderskampen in de Roemeense Karpaten liggen meestal afgelegen en in of nabij de wildernis. Er zijn wel houten omheiningen (kralen) aanwezig om de schapen ‘s nachts te verzamelen, om ze te melken en wol te scheren maar tijdens het grazen is er geen bescherming tegen roofdieren, behalve dan de aanwezige KBH.

In de zomer van 2011 zijn we ook bij Ionas Banc en Vasile Vostinar geweest, hun herderskampen lagen toen nog op verschillende locaties. Ionas Banc deelde zijn locatie met meerdere herders en zij hadden samen een grote roedel Carpatins als KBH. De alfareuen van Ionas Banc en Vasile Vostinar waren in 2011 vijf jaar oud en zijn volle broers: Arab de Pe Somes (Vostinar) en Aspru de Pe Somes (Banc). Beiden gefokt door Canisa (kennel) de Pe Somes van Ionas Banc. Arab en Aspru zijn indrukwekkende en ervaren honden en als de leidende reuen meestal dicht bij de herder te vinden in de kudde.

Tijdens ons bezoek in 2011 is er ook gefilmd voor een info clip over de Carpatin. Wat mij toen bij Vasile Vostinars honden al opviel was dat er spanning was in de roedel. Er was een strijd op komst over de alfa positie.

Traian (toen 2 jaar oud) ondernam een tijd later pogingen om de toppositie te verkrijgen met als gevolg dat Arab en Traian in de ziekenboeg eindigden. Ze hadden elkaar flink toegetakeld, met alle nadelige gevolgen voor de veiligheid van de kudde vandien, terwijl de herfst naderde. In de herfst neemt de activiteit van wolven toe en ze richten zich dan vaker op vee, omdat de wilde prooien zich verspreiden in verband met het afnemende voedselaanbod. In de herfst 2011 bezocht ik Vasile Vostinar opnieuw en door de afwezigheid van Traian en Arab was het aantal aanwezige Carpatins toen vier; drie teven en één reu. De reu was Arcan en hij was toen 1 jaar oud. Arcan was altijd samen met Traian, hij volgde hem op de voet. Er was hier werk aan de winkel voor wat betreft de efficiëntie van de roedel Carpatins, want om goede resultaten te behalen dient er stabiliteit en duidelijkheid te zijn in de roedel. Alleen dan is de veiligheid van de kudde maximaal gewaarborgd, als de roedel als één geheel, een geoliede machine opereert.

Nu, in mei 2013, is Traian de leidende reu (4 jaar oud) van de roedel van Vasile Vostinar, de balans is terug en dat is te merken. Arab, nu 7 jaar oud, bewaakt het erf van de boerderij van Vasile Vostinar en komt niet meer bij de kudde. Tijdens ons bezoek en aanwezigheid bij Vasile Vostinar is goed te zien dat Arcan (nu 3 jaar oud) nog steeds tegen Traian opkijkt en dichtbij hem blijft. Ondanks het minimale leeftijdverschil zijn er (nog) geen spanningen of problemen. Arcan is betareu.

De roedel Carpatins van Ionas Banc is vrijwel ongewijzigd. Aspru doe het wat dat betreft beter dan zijn broer, want hij is nog steeds alfareu. Echter Strajeru (reupositie 3) is in opkomst. Ionas Banc weet het en houdt alles goed in de gaten. Ionas Banc verteld over de hiërarchie binnen zijn roedel, één en ander was al duidelijk tijdens de wandeling van de territoriumgrenzen naar het kamp en eerdere bezoeken, en hij wees alle leden aan en benoemde hun positie: Ancuta de Pe Somes (10 jaar oud en moeder van Aspru, Arab en Strajeru), ondanks haar leeftijd toch de leidende teef; Aspru de Pe Somes (7 jaar oud), alfareu; Strajeru de Pe Somes (4 jaar oud), potentiële leidende reu; Tibles de Pe Somes(2 jaar oud) betareu en een vrolijke, drukke hond die meestal bij Aspru in de buurt is; en Vultur de Pe Somes (4 jaar oude reu), de laagstgeplaatste hond van de roedel.

Ionas Banc opent tijdens onze aanwezigheid de kofferbak van zijn oude, trouwe Dacia en hijst er een voorraad vlees uit. Het is voedertijd voor de honden. De hoedende herders en de kudde hebben bijna middagpauze en ze verzamelen zich rond het kamp om een plekje in de schaduw te zoeken. Ionas Banc begint met het snijden van porties vlees en zijn honden verzamelen zich rondom hem. Aspru, Ancuta en Strajeru wachten rustig op het moment dat ze hun portie krijgen. Tibles dringt echter, al kwispelend en snuffelend aan Ionas Bancs’ haar, ongeduldig aan. De vrolijke en uitbundige lichaamstaal van Tibles, die tussendoor een aantal keer door Ionas Banc gecorrigeerd wordt voor zijn aandringen, wekt geen reacties op bij de andere honden. Het soort karakter, zoals Tibles dat heeft, zien we vaak in roedels hondachtigen. Door hun niet agressieve en vaak vrolijke houding komen ze vaak weg met hun gedrag zonder dat er consequenties volgen. Hondachtigen met deze rol in de roedel zijn heel belangrijk, ze zorgen ervoor dat spanningen tussen andere roedelleden niet te hoog oplopen en dragen daarmee bij aan de balans binnen de roedel.

Ze zijn in staat om tussen de regels door te manoeuvreren en hebben dus relatief veel vrijheid binnen de hiërarchie. Dit soort karakters zijn vaak voor mensen wat minder fijn, omdat ze regelmatig meerdere commando’s en/of correcties nodig hebben voordat ze hun uitbundige handelingen staken en overgaan tot uitvoeren. Bij hondachtigen worden deze dieren ook wel betadier genoemd en ze zijn de rechterhand van de alfa. Vultur, het vijfde en laagst geplaatste roedellid, wacht enigszins nerveus op zijn portie op enkele meters afstand. Het laagst geplaatste lid (omega) binnen een roedel is regelmatig doelwit van hoger geplaatste leden om op af te reageren. Deze dieren zijn dan ook zeer alert, onderdanig en gespannen. Een ondankbare rol? Nee, ieder lid draagt bij aan het geheel en ieders karaktereigenschappen en talenten zijn nodig. De laag geplaatste dieren zijn vaak degenen die als eerste ‘gevaar’ opmerken en aanslaan. Ze zijn als KBH dus heel belangrijk, omdat door hun alertheid de roedel tijdig in actie komt. Hun onderdanigheid zorgt voor minimale schade als ze lastig gevallen worden en de frustratie die op hun word afgereageerd zorgt ook voor balans in de roedel en voorkomt spanningen en gevechten tussen hoger geplaatste dieren. Als Ionas Banc klaar is met portioneren krijgen alle honden hun deel. Aspru, Ancuta en Tibles eten hun deel ter plekke rustig op, maar Strajeru en Vultur nemen hun deel mee naar een rustiger plekje verderop, beiden in een andere richting. Waar Vultur snel begint te eten, legt Strajeru zijn portie op een veilig plekje om vervolgens als een speer richting Vultur te rennen in een poging zijn portie ook te bemachtigen. Ionas Banc  grijpt in: Nee! Roept hij. En dat is voldoende voor Strajeru om terug te keren naar zijn eigen portie. 

De belangrijke rol van de menselijke leider is hier goed zichtbaar; de roedel krijgt te eten van de mens en mede daardoor werkt de roedel samen met en voor de mens. Het begrijpen en kunnen lezen van de honden is van groot belang om succesvol te zijn. Op het moment dat er een strijd begint om de leidende positie onder de honden wordt de rol van de menselijke leider cruciaal. Tijdig inzien en herkennen wie de (nieuwe) leidende hond is, voorkomt grote schade. Het doel is uiteindelijk effectieve bescherming van de kudde, met behoud van alle honden en een slepende machtstrijd en spanning dragen daar niet aan bij. Ionas Banc is door zijn kennis en ervaring goed in staat om zijn roedel honden te managen.

Zoals u ziet komt er heel wat kijken bij de daadwerkelijke uitvoer van efficiënte conflictpreventie met KBH. De voordelen en resultaten zijn het echter meer dan waard! Het herdersleven en het werken met KBH is een leefwijze op zich en niet voor iedereen weggelegd. Voor hen die het leven leiden en het onder de knie hebben is het een mooi bestaan. Ionas Banc en Vasile Vostinar zijn een voorbeeld als het gaat om efficiënt schapen houden en conflictpreventie. Ze weten als geen ander dat ze altijd geconcentreerd moeten blijven. Het werken en leven in de natuur is zeer dynamisch en als er dingen veranderen dan moet men zich daar snel en effectief op aanpassen. Het hebben van voldoende KBH  die daadwerkelijk een roedel vormen is essentieel.

De roedel Carpatins  moet op een bepaalde manier opgebouwd zijn voor wat betreft de leeftijden van reuen. Als men zorgt dat die leeftijden minimaal 2 jaar van elkaar verschillen, dan scheelt dat een hoop strijd om posities. De mentale en fysieke fases van de mannetjes sluiten, bij een verschil van minimaal 2 jaar, goed op elkaar aan waardoor de hiërarchie zonder al teveel strijd wijzigt met de tijd. Als de aantallen roofdieren in de omgeving toenemen dan betekent dat regelmatig dat het aantal honden ook aangepast moet worden. Doet men dit juist en op tijd dan kunnen we echt spreken van effectieve (niet dodelijke) conflictpreventie en dus samenleven van mens en roofdier. Het werken en leven in de natuur geeft een mens rust en het is iedere dag weer genieten, een beloning voor al het harde werken. De leef- en werkwijze van herders in de Roemeense Karpaten komt de natuur ten goede en dat is in het voordeel van ons allemaal!

De interne roedelaangelegenheden worden door de Carpatins zelf geregeld. Ze hebben hun eigen taakverdeling en werkwijze om de kudde te beschermen en ze doen dit voor en met hun menselijke leider. Ieder lid heeft zijn eigen specialiteit en de krachten worden efficiënt verdeeld. Ze hebben allen hun eigen tactische posities onder de verschillende voorkomende omstandigheden. Doordat Carpatins nog dicht bij de natuurlijke oorsprong staan en door hun intelligentie zijn ze zeer complete kuddebewakers. Ze verdelen de posities om maximale veiligheid te waarborgen: sommigen verblijven dichtbij en in de kudde, anderen waken over de kudde vanaf verdere en hogere posities om alles tijdig en goed te overzien. Iedere gevaarlijke situatie vraagt om een andere benadering en het is fantastisch om te zien hoe een ervaren en stabiele roedel Carpatins steeds weer in staat is om tot het juiste resultaat te komen. Als de tegenstander een hongerige bruine beer is dan hebben de honden een ware uitdaging. Een hongerige beer heeft veel doorzettingsvermogen en er is veel nodig om hem van zijn doel te weerhouden. Een enkele hond maakt geen kans tegen een bruine beer, maar een samenwerkende roedel zeerzeker wel. Carpatins merken een naderend roofdier al vroegtijdig op dankzij hun uitmuntende zintuigen. Ze hebben dus tijd om te analyseren wat er nadert en van waar. Een hongerige bruine beer is niet meer te stoppen als hij heel dichtbij of in het herderskamp komt. Het is dus van groot belang om een bruine beer tijdig te confronteren.

Nu volgt een passage uit een verslag van een herder die de aanvallen van één bruine beer op de kudde beschrijft in de wildernis van Muntii Rodnei in de Roemeense Karpaten.

“De beer kwam en hij probeerde op ons herderskamp een prooi te bemachtigen. Tijdens de aanval hadden we de gelegenheid om te zien hoe onze mooie Carpatins deden waarvoor ze gemaakt zijn. We zagen dat ze hun snuit hoog in de lucht hielden om de geur van wilde dieren op te snuiven, om vervolgens de confrontatie aan te gaan. Deze eigenschappen vormen een voornaam verschil ten opzichte van andere  Roemeense herdershonden. Carpatins merken de naderende beer van grote afstand op en ze laten hem niet in de buurt van het herderskamp komen. Ze gaan op hem af om de confrontatie aan te gaan. Als de beer er in slaagt om bij het herderskamp te komen dan is hij bijna niet meer te stoppen. Gedreven door honger verliest hij zijn terughoudendheid en ontketend hij in woede als hij wordt bedreigd. Op zo’n moment zal, de beer in blinde razernij, met alles binnen zijn bereik smijten, bijvoorbeeld met staldeuren, stenen en zelfs met bemachtigde schapen. In een dergelijke situatie is het zeer waarschijnlijk dat de beer je zal doden. Met dit in het achterhoofd is het zeer belangrijk en zinvol dat de honden de beer ver van het herderskamp confronteren en als een team samen te werken om de beer weg te houden van de kudde. Een enkele hond is niet in staat om de beer weg te jagen, maar 2 of 3 ervaren en behendige honden kunnen de beer omsingelen en hem beurtelings aanvallen. Carpatins zijn zeer moedige en felle strijders, bovendien werken ze samen als een professioneel team. Een team waar geen ruimte is voor luie, te zware, angstige of zwakke roedelleden, dit omdat één fout ze meteen fataal kan zijn. Wanneer een beer zich richt op een hond, vallen de anderen hem van achter en zijdelings aan. Ze blijven dit herhalen tot de beer uitgeput is en ervoor kiest om weg te gaan, om wellicht nog een volgende keer terug te keren. Die zomer bij de Cobaselu beek, werden honden en mensen op de proef gesteld door de voortdurende, nachtelijke aanvallen van de beer. Deze strijd stond op het punt te worden beslecht in het voordeel van de volhouders. De honden deden hun werk zoals ze het moeten doen, keer op keer, maar de mensen raakten uitgeput. Voorman Iustin stond op het punt van opgeven: "Ik kan niet verder ... het is te veel voor mij... 's nachts moet ik de honden aanmoedigen en overdag moet ik mijn werk doen op het herderskamp”. Na twee weken van voortdurende aanvallen zag de beer in dat het nutteloos was om te blijven proberen, zonder enig resultaat bij ons herderskamp ging hij weg om vervolgens de kudde van de buren aan de andere kant van de beek aan te vallen.”

Ook wolven bedreigden de kudde bij de Cobaselu beek in Muntii Rodnei. 

“Tijdens de zomer waren er ook een aantal wolvenroedels die besloten om ons herderskamp aan te vallen. De manier waarop wolven opereren is heel anders dan die van de beer en de schade die ze kunnen veroorzaken is vaak groter. Een beer is veelal tevreden met 1 of misschien 2 schapen. Bij wolven is dit vaak niet het geval. Als ze een herderskamp aanvallen dan doden ze vaak alles wat ze te pakken krijgen, meer dan ze kunnen eten. Dit wetende is het van vitaal belang om de wolven ver van het herderskamp te houden. Wolven gebruiken ook verschillende aanvalsstrategieën; bijvoorbeeld het vooruitsturen van een "verkenner" die probeert de aandacht op zich te vestigen. In de tussentijd, terwijl de honden die wolf wegjagen, slaan de overige roedelleden toe op het herderskamp. Deze strategie werkt soms, het betreft dan meestal jonge en onervaren honden. Onze Carpatins wisten echter wel wat ze moesten doen: ze verspreidden zich naar alle kanten vanwaar de wolven konden aanvallen en stelden hen niet in staat om in de buurt van het herderskamp te komen, ongeacht uit welke richting de wolven kwamen. Na die spannende en tegelijkertijd vermoeiende weken was het de rest van de zomer, zoals het moet zijn: rustig en stil!”

Het beschermen van de kudde in wildernisgebieden, het opereren en leven in roedelverband en het samenwerken met de herder zit de Carpatins in het bloed. Optrekken met deze honden en hun eeuwenoude gebruiksdoel aanschouwen is geweldig.

Als afsluiter van dit artikel beschrijf ik wat er gebeurt als we het domein van een roedel Carpatins betreden. Er zijn niet veel mensen die een herderskamp met KBH benaderen en dat is een goede zaak. Als je niet weet waar je mee bezig bent, doe het dan beslist niet, de honden zijn er immers om indringers weg te houden van de kudde. Tijdens mijn werkzaamheden moet ik hun domein betreden en ik doe het graag, ik weet echter wel wat ik doe en ik zit op één lijn met de honden en de herders.

Via een zandpad dalen we met de auto af naar het dal waar Ionas Bancs’ herderskamp is. We parkeren de auto ver van het kamp om te voet verder te gaan. Na enkele meters gelopen te hebben begint er een hond te blaffen op grote afstand. Het is Vultur die het naderende bezoek als eerste opmerkt. Niet veel later verschijnen er 2 grijze gedaanten in de verte die in stevige en zelfverzekerde pas naderen. Het zijn Aspru en Tibles (alfa en beta). Als ze bij ons zijn aangekomen laten we ons door hun besnuffelen en als snel merken ze dat het goed is. De twee reuen lopen vervolgens naar de auto en markeren die door tegen de wielen te urineren; het is hun territorium dat is duidelijk. We laten de honden ons weer benaderen en wandelen naar het herderskamp, de twee begeleiden ons keurig. Iets voorbij het herderskamp graast de kudde met Strajeru in de frontlinie. Ancuta bevind zich weer een stukje voor Strajeru en laat zich even horen. Vultur loopt op afstand om ons en de kudde heen en blijft regelmatig blaffen totdat we helemaal ‘binnen’ zijn en een gesprek met de herder aanknopen.

We besluiten na een tijdje om ook even bij Vasile Vostinar te gaan kijken en beklimmen de heuvel, passeren de territoriumgrens en dalen weer af richting het volgende kamp. Vasile Vostinar is met zijn personeel de schapen aan het scheren, de Carpatins liggen te rusten in de schaduw. Ook hier wordt echter tijdig gereageerd door de jongste leden van de roedel met de leeftijden van 3 en 7 maanden. Traian en Arcan (alfa en beta) komen vervolgens polshoogte nemen. Vasile Vostinar roept vanuit de verte tegen zijn honden dat het goed is en ik benoem Traian en Arcan bij naam waarna de rust wederkeert. Carpatins zijn goed in veel dingen en hun intelligentie en geheugen zijn bijzonder goed; Arcan en Traian herkenden mij ondanks het feit dat ze me lang niet ontmoet hadden.

Het is iedere keer weer geweldig om tijd met deze honden door te brengen. Helaas kan ik niet altijd alle honden bezoeken, maar ik klaag niet. De veilige situatie, die op deze herderskampen gewaarborgd is, vormt een voorbeeld voor anderen. Omdat niet iedereen deze ervaring en de middelen heeft is er hulp en advies beschikbaar. Van Canine Efficiency en diverse anderen.